Траума на главата и мултипла склероза: Дали повредите на мозокот го зголемуваат ризикот за МС?
Како траумата на главата придонесува за мултипла склероза (MС)
Мултипла склероза (МС) е невролошка болест – односно состојба која влијае на нервите и нервниот систем. Причината за МС е непозната, но некои научници сугерираат дека траумата на главата може да биде фактор на ризик за состојбата. Теоријата е дека трауматска повреда на мозокот може да предизвика имунолошки одговор во нечиј централен нервен систем (ЦНС), кој веројатно би можел да биде поврзан со развивање на МС во одреден момент подоцна.
Една шведска студија од 2017 година, во која беа испитувани околу 80.000 луѓе – со и без МС и со и без повреди на главата – понуди убедливи докази дека потресите на мозокот во адолесценцијата се поврзани со зголемен ризик од развој на оваа состојба. Понатаму, таа објави дека повеќекратните потреси на мозокот ја зголемуваат веројатноста кај лицето да развие МС.
Како траумата на главата може да придонесе за развој на МС
Мултипла склероза се смета за автоимуна болест, во која имунолошкиот систем погрешно создава антитела за да го нападне миелинот, или заштитната обвивка, на нервните влакна во ЦНС на една личност. Оштетувањето на нервните клетки предизвикува воспаление и лузни, што го прекинува преносот на пораки низ мозокот и ‘рбетниот мозок. Овој процес резултира со низа симптоми, вклучително и нарушено движење (вклучувајќи одење), замор, вкочанетост, грчеви во мускулите и многу повеќе.
Повреда на главата може да настане од надворешна сила која удира во главата на една личност. Ваквите повреди често се случуваат во спортски или сообраќајни несреќи и тие може да се разликуваат по сериозност. Постојат неколку теории за тоа како траумата на главата може да придонесе лицето да развие МС.
Една теорија започнува со премисата дека повредата на главата на една личност може да предизвика автоимун одговор кој влијае на нивната крвно-мозочна бариера. Крвно-мозочната бариера е границата на клетките што ги пуштаат супстанциите во и надвор од вашиот ЦНС. Во автоимуниот одговор, имунолошкиот систем создава клетки кои погрешно го напаѓаат и оштетуваат миелинот на личноста. Ако повредата на главата влијае на крвно-мозочната бариера на една личност, супстанциите што бариерата обично ги блокира би можеле да навлезат во ЦНС – вклучувајќи ги и клетките кои напаѓаат миелин. Во таков случај, нивниот миелин се оштетува, а тоа оштетување е проследено со воспаление, потоа лузни, па неисправен ЦНС. Резултатот од таквата хипотетизирана низа? Симптомите на МС.
Постојат и други потенцијални механизми преку кои потресите на мозокот и повредите на мозокот би можеле да се поврзат со развојот на МС:
Тие би можеле да предизвикаат ослободување на супстанции кои предизвикуваат воспаление во самиот мозок.
Тие би можеле да создадат воспаление во мозокот што останува по заздравувањето на повредата на мозокот.
Истражување за траума на главата и МС
Неколку студии ги истражувале можните врски помеѓу траумата на главата и МС, но тие имале контрадикторни наоди. Разликите меѓу истражувачките студии – вклучително и користење на различни дефиниции за траума на главата, проучување на популации со различно потекло и возраст и користење на различни методи на проучување – им отежнаа на здравствените работници да направат тврдења за можна поврзаност помеѓу траумата на главата и МС. Еве што е познато.
Повреда на главата како фактор на ризик за МС
Во една студија која ги истражува потенцијалните асоцијации помеѓу траумата на главата и МС, истражувачите разгледаа група од повеќе од 150.000 мажи и жени помлади од 55 години на кои им беше дијагностициран потрес на мозокот, контузија на мозокот или фрактура на черепот и хоспитализирани од повредата. Тие се фокусираа на оние кои биле примени во данските болници помеѓу 1977 и 1992 година.
Почнувајќи од годината кога се случи повредата на главата на лицето и завршувајќи со 1999 година, научниците утврдија колку од групата развиле МС. Истражувачите потоа ги споредиле стапките на МС што се јавува во таа група со траума на главата со луѓе кои имале МС, но немале историја на повреди на главата. Тие открија дека нема значајна статистичка разлика помеѓу двете групи. Така, истражувачите заклучија дека траумата на главата нема влијание врз ризикот на лицето за развој на МС.
Трауматска повреда и МС
Во 2013 година, истражувачите спроведоа систематски преглед и мета-анализа што ја анализираше секоја објавена студија од 1950 година наваму, која ги истражуваше асоцијациите помеѓу трауматските повреди и МС. Тие не открија значајна поврзаност помеѓу трауматската повреда и развојот на МС.
Сепак, студиите вклучени во нивниот преглед користеа различни дефиниции за трауматски повреди, кои се движат од „несреќи и изгореници“ до „траума на главата со потрес на мозокот“. Со оглед на тие недоследности, тие не можеа дефинитивно да сугерираат дека траумата на главата и МС не се поврзани.
Физичка траума и ризик од МС
Поради контрадикторните резултати и ограничувањата на претходните студии, мета-анализата објавена во 2014 година ја истражи темата на физичката траума и ризикот од МС со испитување на 40 индивидуални студии.
Резултатите покажаа значајна поврзаност помеѓу луѓето кои доживеале траума на главата и/или друга физичка траума како дете и оние кои имале траума на главата подоцна во животот со поголем ризик од МС да се појави во нивните возрасни години. Авторите повикаа на понатамошно истражување на оваа тема, но сепак, нивните наоди укажуваат на потенцијалната врска помеѓу траумата на главата во детството – и траумата на главата воопшто – и зголемениот ризик од развој на МС.
Потрес на мозокот во адолесценција и ризик од МС
Најновите – и најубедливите – докази за оваа тема се од студија објавена во 2017 година во Annals of Neurology. Истражувачите идентификувале повеќе од 7.000 луѓе во Шведска со МС. Тие потоа ја споредија таа група со речиси 73.000 други луѓе во Шведска без МС. Потоа, тие ги земаа предвид – во двете групи – евиденција за потрес на главата или скршеници на екстремитетите од раѓање до 10-годишна возраст (детство) и од 11 до 20 години (адолесценција).
Студијата – најголемата од објавените студии на оваа тема – покажа дека траумата на главата во адолесценцијата значително го зголемува ризикот од МС подоцна во животот. Исто така, откриено е дека луѓето кои имале еден потрес на мозокот на возраст од 11 до 20 години имале 22 проценти поголема веројатност да бидат дијагностицирани со МС подоцна во животот во споредба со истиот возрасен опсег на луѓе кои никогаш немале. Понатаму, тоа покажа дека имањето повеќекратни потреси во адолесценцијата може да ја удвои веројатноста на лицето да биде дијагностицирано со МС како возрасно.
Иако оваа студија не може да докаже дека траумата на главата во адолесценцијата предизвикува МС, таа покажува дека е оправдано понатамошно истражување за траумата на главата како фактор на ризик за МС. Потребно е да се спроведат дополнителни студии, вклучувајќи ги и оние кои испитуваат различни популации на луѓе, за дополнително да се потврдат или поништат наодите.
Иако резултатите имаат ограничувања (само луѓе кои живеат во Шведска), можната врска вреди да се разгледа. Треба да се спроведат дополнителни студии, вклучително и оние кои испитуваат различни популации на луѓе, за дополнително да се потврдат овие наоди.
Истражувањето исто така го нагласува прашањето за потенцијалните долгорочни негативни ефекти од трауматските повреди на мозокот. Така, вложувањето напори да ја заштитите главата од повреди – со шлемови, друга заштитна спортска опрема и многу повеќе – е многу важна грижа.
Други фактори на ризик во развојот на мултипла склероза
Мултипла склерозата е невродегенеративна која со текот на времето постепено се влошува. Иако научниците не ја знаат точната причина за МС, тие веруваат дека тоа е под влијание на комбинација на генетски и еколошки фактори.
Познати заеднички именители за луѓето кои имаат МС вклучуваат:
- Одредени наследни фактори
- Возрасен опсег (од 20 до 50 години)
- Биолошки пол (женски)
- Растојание од екваторот
- Ниско ниво на витамин Д
- Историја на пушење
- Тежина (дебелина)
- Историја на инфекција со вирусот Епштајн-Бар
Овие фактори работат на различни начини – а можеби и во комбинација едни со други – за да го одредат севкупниот ризик што го има лицето од развој на МС.
Забелешка: Овој текст има информативен карактер и не оезбедува медицински совет, дијагноза или третман. Оваа содржина не е наменета да биде замена за професионален медицински совет, дијагноза или третман. Секогаш побарајте совет од Вашиот лекар или друг квалификуван здравствен работник за било какви прашања што може да ги имате во врска со здравствената состојба. Никогаш не занемарувајте ги или одложувајте професионалните медицински совети поради тоа што сте го прочитале на оваа веб страница. Мислењата изразени не секогаш се мислења на Националното здружение за МС и наменети се да предизвикаат дискусија за прашања кои се однесуваат на мултипла склероза.