Препораки за вакцинација против COVID-19 кај лица со мултиплa склероза
На 2. декември 2020 година во Велика Британија се одобри првата вакцина против инфекција со COVID-19 на Pfizer-BioNTech, а програмата за вакцинација започна неколку дена подоцна. Одлуката на Европската агенција за лекови (анг. EMA, European Medicines Agency) за употреба на оваа вакцина во Европската унија се донесе во јануари 2021 година.
Наскоро се очекува одлука за одобрување на вакцината на компанијата „Moderna”, веројатно на почетокот на 2021 година.
Колку што е познато приоритетни групи за вакцинирање се лицата постари од 65 години, здравствени работници, лица вработени во домови за стари лица и лица кои примаат имуносупресивна терапија. Лековите кои се користат во третманот на мултипла склероза влијаат на функционирањето на имунолошкиот систем на различни начини. Иако не спаѓаат во групата на имуносупресивни лекови, овие лекови можат да влијаат на имунолошкиот одговор на вакцината на различни начини.
Неодамна, група на експерти по мултипла склероза во Хрватска донесоа упатства со препораки за вакцинирање на лица со мултипла склероза кои примаат лекови кои го модифицираат текот на болеста. Во согласност со обновените упатства, проширени се препораките и за вакцините против инфекција со COVID-19 кои би можеле да бидат достапни наскоро.
Вакцините од компаниите Pfizer-BioNTech (вакцина BNT162b1), Moderna (вакцина mRNA-1273) и CureVac (вакцина CVnCoV) користат технологија на mRNA за производство на протеини во клетките приматели кои ќе предизвикаат антигенски одговор на вирусот SARS-CoV-2 (коронавирус). Ваквите вакцини немаат можност за репликација па затоа е безбедно да се даваат на лица кои примаат имуносупресивна терапија. AstraZenecca (вакцина ChAdOx1 nCov-19) и Johsnon & Johsnon (вакцина Ad26.COV2-S) користат аденовирус како вектор кој го пренесува антигенот на вирусот SARS-CoV-2. Сепак овој вирус е генетски модифициран и исто така нема можност да се реплицира понатаму.
Вакцините базирани на технологија на mRNA се безбедни за употреба кај сите лица со мултипла склероза, вклучувајќи ги и лицата кои примаат лекови кои го модифицираат текот на болеста од I и II линија. Постои можност имунолошкиот одговор на вакцината да биде помалку изразен при терапија со одредени лекови од втора линија, како што се oсrelizumab или fingolimod. Со имунореконституционална терапија, како што се alemtuzumab и cladribinе, имунолошкиот одговор на вакцината може да се намали се додека не се појави репопулација на лимфоцитите. Сепак, намалениот имунолошки одговор на вакцината обезбедува одреден степен на заштита од инфекција со вирусот SARS-CoV-2, односно спречува развој на тешка клиничка слика на COVID-19. Бидејќи не е познато кога и колку од вакцините ќе бидат достапни не е препорачливо да се одложи почетокот на третманот со лекови кои го модифицираат текот на болеста поради примање на вакцината.
Вакцините засновани на технологијата на mRNA постигнаа најголем напредок во процесот на регулаторно одобрување, а подолу се дадени препораки за вакцинација со вакцините на Pfizer-BioNTech и Moderna.
Препораките за пациенти со мултипла склероза се дадени од д-р Иван Адамец, д-р Тереза Габелиќ, д-р Барбара Барун и проф. д-р Марио Хабек од Клиниката за неврологија при Клиничкиот болнички центар Загреб, Медицински факултет при Универзитетот во Загреб.
ПРЕПОРАКИ ЗА ВАКЦИНАЦИЈА:
- НА СИТЕ ЛИЦА СО МУЛТИПЛА СКЛЕРОЗА ИМ СЕ ПРЕПОРАЧУВА ДА СЕ ВАКЦИНИРААТ ПРОТИВ ИНФЕКЦИЈА СО COVID-19, ОСВЕН АКО НЕ ПОСТОИ ЈАСНА КОНТРАИНДИКАЦИЈА (БРЕМЕНОСТ, ЛАКТАЦИЈА, ИСТОРИЈА НА АНАФИЛАКТИЧКИ РЕАКЦИИ)
- НА ЛИЦАТА КОИ КОРИСТАТ ЛЕКОВИ ОД ПРВА ЛИНИЈА (INTERFERON BETA, GLATIRAMER ACETATE, TERIFLUNOMIDE, DIMETHYL FUMARATE) ИМ СЕ ПРЕПОРАЧУВА ДА СЕ ВАКЦИНИРААТ НЕЗАВИСНО ОД ЛЕКОТ
- НА ЛИЦАТА КОИ КОРИСТАТ ЛЕКОВИ ОД ВТОРАТА ЛИНИЈА (OCRELIZUMAB, RITUXIMAB, FINGOLIMOD, SIPONIMOD, ALEMTUZUMAB, NATALIZUMAB, CLADRIBINE) ИМ СЕ ПРЕПОРАЧУВА ДА СЕ ВАКЦИНИРААТ:
– ПРЕД ПОЧЕТОКОТ НА ТРЕТМАНОТ. ВТОРАТА ДОЗА ВАКЦИНА ДА СЕ ПРИМИ НАЈМАЛКУ ДВЕ НЕДЕЛИ ПРЕД ПОЧЕТОКОТ НА ТРЕТМАНОТ
– ЗА ВРЕМЕ НА ТРЕТМАНОТ СО ТРАЈНА ТЕРАПИЈА (OСRELIZUMAB, RITUХIMAB, NATALIZUMAB, FINGOLIMOD, SIPONIMOD). ДА СЕ ПРИМИ ВАКЦИНА БЕЗ ОГЛЕД НА ТРЕТМАНОТ.
– ЗА ВРЕМЕ НА ТРЕТМАНОТ СО ИМУНОРЕКОНСТИТУЦИСКА ТЕРАПИЈА (ALEMTUZUMAB, CLADRIBINЕ). ВАКЦИНАЦИЈАТА ДА СЕ ОДЛОЖИ ДО СТАБИЛИЗИРАЊЕ НА БРОЈОТ НА ЛИМФОЦИТИ (ОД 3 ДО 6 МЕСЕЦИ)
Литература:
https://www.hzjz.hr/ravnateljstvo/cijepljenje-protiv-covid-19-kratak-pregled-situacije; пристапено: 16.12.2020 г.
https://www.ema.europa.eu/en/human-regulatory/overview/public-health-threats/coronavirus-disease-covid-19/treatments-vaccines-covid-19; пристапено: 16.12.2020 г.
Jeyanathan M, Afkhami S, Smaill F, Miller MS, Lichty BD, Xing Z. Immunological considerations for COVID-19 vaccine strategies. Nature Reviews Immunology. 2020;20:615-632.
Ciotti JR, Valtcheva MV, Cross AH. Effects of MS disease-modifying therapies on responses to vaccinations: A review. Mult Scler Relat Disord. 2020;45:102439.
https://www.nature.com/articles/d41586-020-03166-8; пристапено: 16.12.2020 г..